Fietspaalmarkering
Fietspalen in het verkeer: wanneer zijn ze veilig en wanneer niet?
Ze zijn bestemd om auto’s van fietspaden te weren, maar fietspalen veroorzaken te vaak ongelukken voor fietsers. Er zijn richtlijnen die dat helpen te voorkomen. 5 vragen aan Robert Hulshof, consulent verkeer en vervoer bij CROW Fietsberaad. ‘Met ons keuzeschema willen we gemeentes helpen een bewuste beslissing te nemen: is een fietspaal in een bepaalde situatie écht nodig?’
1. CROW Fietsberaad heeft het dossier fietspalen uitgebracht. Waarom is dit zo’n belangrijk onderwerp?
Hulshof: ‘In de richtlijnen staat al lange tijd vast dat fietspalen kunnen worden geplaatst om ongewenst autoverkeer te weren, als andere maatregelen onvoldoende effectief zijn gebleken. Maar het plaatsen van zo’n paal is haast een automatisme geworden voor wegbeheerders. Ze denken niet altijd voldoende na over nut, noodzaak en vormgeving. Terwijl fietspalen een veelvoorkomende oorzaak zijn van enkelvoudige fietsongevallen. Jaarlijks worden vele fietsers in het ziekenhuis opgenomen vanwege een aanrijding met een fietspaal. Vooral voor ouderen kunnen de gevolgen van zo’n ongeval ernstig zijn.’
2. Waaraan moet een omgeving voldoen wanneer fietspalen worden toegepast?
‘We raden af de paaltjes te plaatsen op bijvoorbeeld een kruispunt of onder aan een helling. Op een kruispunt moet een fietser immers ook nog kruisverkeer in de gaten houden. Daardoor ziet hij een paaltje sneller over het hoofd. Kortom, het risico op ongevallen neemt af wanneer de taakbelasting zo laag mogelijk is. En verder is het belangrijk dat een fietspaal niet middenin de natuurlijke rijbaan van een fietser is geplaatst. De palen moeten zo worden geplaatst dat het voor een fietsers in één oogopslag duidelijk is welke doorgang hij hoort te nemen. De minimum breedtemaat van de doorgang is 1,60 meter. Een smaller pad biedt fietsers te weinig gelegenheid om uit te wijken.’
3. Wat is de meerwaarde van fietspaalmarkeringen?
‘Zonder markeringen gaan fietsers een fietspaal onrustig tegemoet en wijken ze pas op het allerlaatste moment uit. Met name gesloten witte ribbelmarkeringen op het fietspad van minimaal 10 meter lang, zorgen ervoor dat fietsers al 15 meter van tevoren anticiperen. De paal zelf heeft bij voorkeur een rood-wit oppervlak. Led-verlichting biedt vooral meerwaarde op plaatsen waar geen openbare verlichting aanwezig is.’
4. Veel gemeenten maken nu gebruik van het keuzeschema om fietspalen te saneren. Wat zijn de resultaten tot nu toe?
‘We merken dat gemeenten een betere afweging maken: wat kan weg, wat moet blijven en welke aanpassingen zijn daarvoor nodig? Op onze website kunnen ze hun “lokale aanpak veilig fietsen” delen. In circa de helft van de plannen wordt fietspalen genoemd. De aanpak is momenteel nog erg locatiegebonden. Maar over een jaar zijn er ongetwijfeld gemeenten te noemen die voorop lopen.’
5. Wat zijn nieuwe uitdagingen met betrekking tot veilig fietsverkeer?
‘Fietsveiligheid is altijd een uitdaging. CROW Fietsberaad voert momenteel een onderzoek uit naar de optimale breedte van fiets- en kantstroken. Eén van de hypotheses is dat passerende automobilisten bij een smalle fietsstrook een kleinere afstand aanhouden tot fietsers, waardoor fietsers dichter tegen de rand van de rijbaan fietsen. Hierdoor neemt de kans op enkelvoudige ongevallen toe. Een andere uitdaging is toenemende drukte op fietspaden. Het fietsgebruik in ons land neemt namelijk nog steeds toe. Wat het lastig maakt, zijn de snelheidsverschillen tussen fietsers onderling en de vaak beperkte ruimte op het fietspad. Naar aanleiding van een motie over de drukte op fietspaden buigt het ministerie van Infrastructuur en Milieu zich momenteel over mogelijke oplossingsrichtingen.’