stille straatstenen kruispunt

Stille bestrating

Stille straatstenen hebben de toekomst

De laatste paar jaar is er een trend dat wegbeheerders in de woonwijken terug willen naar stenen in plaats van asfalt vanwege een langere levensduur en kleiner risico op kapitaalvernietiging bij achterstallig onderhoud. Vaak ondervinden zij daarbij weerstand van bewoners die (terecht) aanvoeren dat stenen meer geluid maken dan asfalt.

De wegbeheerder weet ook dat na een reconstructie het geluid niet meer dan 2 dB mag toenemen vanuit de Wet Geluidhinder. Dus wendt hij zich steeds vaker tot stille straatstenen die wettelijk gezien zonder probleem toegepast mogen worden in plaats van asfalt.

De perceptie van bewoners is echter dat klinkers of straatstenen nooit zo stil kunnen zijn als (stil) asfalt. Daarnaast weten zij vaak niet dat er nog andere goede redenen kunnen zijn om voor stille elementenverharding te kiezen. Het is daarbij belangrijk om te weten welke traditie Nederland heeft als het gaat om bestrating, wat de verschillen zijn tussen straatbakstenen en betonstraatstenen en welke ontwikkelingen de laatste jaren hebben plaatsgevonden.

Wat is een baksteen?

De baksteen wordt sinds mensenheugenis gebruikt in onze straten. Het is een oerhollands product van rivierklei en wordt gebakken in ovens, vandaar de naam. De stenen zijn door een heet en lang bakproces harder dan gevelstenen en hebben een heldere klank wanneer je er tegen aan tikt. Hier vindt de naam klinker dan ook zijn oorsprong en heeft dus verder niks met de geluidtechnische eigenschappen te maken. De kleur van de baksteen wordt hoofdzakelijk bepaald door het soort klei, het kalkgehalte, en de hitte in de oven. Na het bakproces koelen de randen sneller af dan het midden, waardoor deze iets krom trekken. De subtiele afwijkingen in kleur en formaat zorgen ervoor dat geen enkele steen hetzelfde is. Deze onderlinge verschillen geven een zekere esthetische waarde. Nadeel is dat het straatwerk meer aandacht nodig heeft en dat de voegen door de maatafwijkingen doorgaans groter zijn dan bij betonstraatstenen.

Wat is een betonstraatsteen?

De betonstraatsteen is een heel ander type bestrating. Deze bestaat uit een mengsel van zand, grind, cement en een klein aandeel water, dat samengeperst wordt in een mal. Het mengen van het water en het cement geeft een chemische reactie waardoor de fijne en grovere delen aan elkaar hechten. Hierdoor ontstaat een steenachtig materiaal. Betonstraatstenen worden dus niet gebakken en hebben ook geen heldere klank. De betonstraatsteen heeft een lagere sterkte dan een baksteen, maar dit wordt gecompenseerd door de maatvastheid. De stenen liggen dusdanig goed in verband dat de verkeersbelasting optimaal verspreid wordt naar de ondergrond en trottoirbanden aan de zijkanten. Betonstraatstenen zijn dus ook uitermate geschikt voor plaatsen met langzaamrijdend en draaiend verkeer zoals kruispunten en wegvakken met naastgelegen parkeerplaatsen.

stille straatstenen dorpstraat Riel

 

Stille straatstenen zouden in veel gevallen de norm moeten zijn

oude situatie

Wat is een stille straatsteen?

Tegenwoordig worden steeds meer betonstraatstenen in twee gangen gemaakt in de mal: een onderlaag met gewoon beton en een deklaag met zand, cement en fijne natuursteenfracties. Deze deklaag is een consistent gemengde laag met nauwelijks textuur- en kleurverschillen. Als de fijne zandfractie wordt weggelaten gebeurt iets bijzonders in de deklaag: alleen de natuursteenfracties worden door het cement aan elkaar gebonden en de deklaag wordt poreus. Deze poreuze deklaag geeft een betonstraatsteen geluidreducerende eigenschappen. Het samenstellen van een open deklaag werkt ongeveer hetzelfde bij stil asfalt waar het bindmiddel bitumen is, in plaats van cement. Het grote verschil met bitumen is echter dat cement zijn bindende eigenschappen niet verliest. Bij stil asfalt met relatief veel bitumen ten opzichte van de steenkorrels ontstaat bij zware belastingen en vorst al snel schade dat ten koste gaat van de geluidreducerende eigenschappen.

 

Foto boven: straat ingericht met oude gebakken straatstenen en rode betontegels.

Foto onder: herinrichting met stille straatstenen in rijbaan en fietspad.

 

 

Hoe werkt een stil wegdek?

Een autoband veroorzaakt geluid door aanstoting met het wegdek. De autoband vormt samen met het dichte wegdek een soort trompet waar het geluid door het rollen van de band voortdurend wordt voort gestuwd. Dit zorgt voor een versterking van het geluid en wordt het hoornschal-effect genoemd. Door een deel van de trompet (de deklaag) poreus te maken wordt geluid geabsorbeerd en dus ook niet verder versterkt. Bij stille straatstenen zorgen een kleinere vellingkant (de afgeschuinde rand van een steen) en het straten in keperverband voor minder aanstootgeluid en dragen zo ook bij aan de geluidreductie. Fietssuggestiestroken kunnen daarom beter in keperverband gelegd worden, dan in het gebruikelijke halfsteensverband.

Wat zijn de technische eigenschappen van stille straatstenen?

Stille straatstenen hebben misschien wel als grootste voordeel dat het in de basis gewone betonstraatstenen zijn met een toegevoegde geluidreducerende functie. De maatvastheid slijtvastheid en – niet in de laatste plaats – de vorst/dooibestandheid vallen binnen de normering van NEN-EN 1338. Een bewijs van de goede technische prestaties is de Ruurloseweg in Zelhem. Deze straat is aangelegd in 2003 en functioneert nog steeds naar behoren. Het blijkt dat vervuiling nauwelijks een rol speelt door regulier onderhoud en het schoonrijden van het wegdek door het passerend verkeer. De initiële geluidreductie is weliswaar lager dan bij stil asfalt, maar de afname van de geluidreductie gaat langzamer. Gemiddeld over de levensduur is de geluidreductie van een stille straatsteen hetzelfde als stil asfalt, met het grote pluspunt voor eerstgenoemde dat deze twee keer zo lang mee gaat als laatstgenoemde.

Wat is de toekomst van de stille straatsteen?

Stille straatstenen zouden in veel gevallen de norm moeten zijn. Een elementenverharding past qua inrichting beter bij een woonwijk of dorpskern waar niet hard gereden mag worden. Door toepassing van natuursteenfracties in de deklaag kunnen wegvakken, kruisingen en suggestiestroken in verschillende kleuren aangelegd worden, wat bijdraagt aan de verkeersveiligheid en een rustiek straatbeeld. De afweging die tot slot gemaakt wordt op basis van levensduur én een stillere leefomgeving, gaat ervoor zorgen dat in de toekomst stille straatstenen steeds vaker toegepast gaan worden.

detailfoto stille straatstenen

Whitepaper Stille Wegdekken

Lees meer over stille wegdekken en geluidsreductie in de gratis whitepaper ‘Stille wegdekken voor gemeentelijke wegen’.

Productmanager Frank Kolderie deelt graag met u zijn kennis over stille wegdekken.